Çocuk Ergen Ruh Sağlığı Hastalıkları
Çocuk Psikiyatrisi dünyada 1930'larda ve ülkemizde 1955'lerde adından söz ettirmeye başlamıştır.Ülkemizde Prof.Dr.İhsan Şükrü AKSEL'in girişimiyle ''Çocuk Psikiyatrisi Enstitüsü'' kurulmuştur.1990 yılında ayrı bir uzmanlık dalı olarak kabul edilmiştir.1997 yılında ''Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı'' adı altında anabilim dalı statüsü kazanmıştır.
Çocuk Psikiyatrisi,tıp fakültesi mezunu ve sonrasında 5 yıl uzmanlık eğitimi ile tamamlanan bir tıp doktorluğu branşıdır. '' Çocukluk çağı bilişsel ve duygusal bozuklukların tanı ve tedavisi ve önlenmesinde uzmanlaşmış doktor'' olarak tanımlanmaktadır.
Ruh sağlığı çevresinde psikiyatrist ve psikolog ayrımı ve işlevleri konusunda çeşitli tartışmalar yaşanmakla birlikte günümüzde mesleki sınırlar daha netleşmiş durumdadır.Fakat halen halk arasında psikiyatrist ve psikolog ayrımı ve yaptığı iş konusunda ciddi karmaşalar mevcuttur.
'' İlaç yazan doktor psikiyatrsit,konuşan doktor psikolog'' gibi genel bir kanı vardır.
Çocuk Ruh Sağlığı va Hastalıkları uzmanları çocukta gelişim süreçleri,bu süreçlerde ortaya çıkan çevresel,fizyolojik,tutumsal sorunları belirleme ve gerekli destekleri verme yetisine sahip kişilerdir.
Çocukta bilişsel ve duygusal gelişimin normal ilerlemesi için aile destekleri,çevresel ve sosyal düzenlemeler için aile görüşmeleri ve çocuk ve ergenle görüşmeleri ve uygun olan psikoterapi tekniklerini kullanmaktadır. Bunun yanında gerekli tanılarda çocuğun yaşına uygun ilaç tedavisi uygulamaları da kullanılmaktadır. Psikiyatrik ilaçlar hakkındaki toplumsal olarak bazı yanlış inanışlar çocuklarda ilaç tedavisi başlanmasında sorunlar oluşturabilir.Fakat Çocuk Psikşiyatri Uzmanları olarak ailelerin bu konudaki olumsuz düşüncelerinin nedeni konuşulup ve tedavinin gerekliliği,etki ve yan etki durumları açık ve net olarak anlatılmalıdır.Çocukta tespit edilen bilişsel,duygusal gelişimsel sorunlarda durumun fizyolojik olduğu durumları belirleme ve gerekli uzmanlık alanına yönlendirme gibi çok önemli bir durum söz konusudur.
Ülkemizde Çocuk Psikiyatrisine talep her geçen gün artmaktadır.Bu durum diğer branş hekimlerinin, ailelerin,öğretmenlerin ve hatta çocuk veya gencin kendisinin farkındalılığının arttığının bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.Bu uzmanlık alanında uzmanlık veren tıp fakültelerinin sayısı artmış olsa da halen ülkemizde nüfusa yeterli olacak Çocuk Psikiyatri Uzmanı maalesef yoktur.
Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları uzmanları:
1- FİZYOLOJİK OLMAYAN DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI: Yani konuşma organlarının anatomik bozukluğu,işitme sorunu,epilepsi,hidrosefali gibi durumlardan kaynaklanmayan bir dil ve konuşma sorunu ise psikiyatrik değerlendirme,aile öyküsü ve psikometrik değerlendirmeler ile tanı ve tedavi süreci belirlenir.
2- OTİSTİK SPEKTRUM BOZUKLUKLARI (OTİM VE DİĞERLERİ): Çocukta gelişim düzeyine uygun sosyal etkileşim kısıtlı,göz kontağı yetersiz,sözel iletişimde gerilik,ilgisizlik,duygusal sinyalleri almada sorunlar,tekrarlayıcı davranışlar,yaşıt ilişkilerinde sınırlılık vs gibi belirtiler var ise psikiyatrik değerlendirme yapılmalıdır. Tedavinin düzenlenmesi ve tedavi takibi konuşulmalıdır.
3-DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU: Dikkatsizlik,hareketlilik,dürtüsellik ana belirtileriyle aile,okul ve sosyal yaşamda olumsuz etkiler yaratan bu bozuklukta tanı ve tedavi düzenlemesi çocuk psikiyatristi tarafından yapılmalıdır.
4-ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU: Çocukta yaş ve gelişim düzeyine uygun kavramları öğrenme,harfleri ve rakamları öğrenmede sorunlar,yön,zaman gelişiminde problemler var ise psikiyatrik değerlendirme,psikometrik değerlendirme ile tanı konulur ve tedavi düzenlenir ve takibe alınır.
5-DEPRESYON: Çocukta 1 aydan fazla süreyle mutsuzluk,üzgün yüz ifadesi,öfke,davranış değişiklikleri,gerginlik,isteksizlik,yorgunluk gibi belirtiler var ise değerlendirmeler,görüşmeler yapılır.Mutlaka fizyolojik nedenler ekarte edilir.Tanılama ve tedavi takibi yapılır.
6-KAYGI BOZUKLUKLARI: Ayrılık kaygısı,yaygın kaygı bozukluğu,panik bozukluk gibi farklı belirtiler ile karşımıza çıkan bu durumlar çocuklarda da görülmektedir.Ani duygu değişimleri,endişeli hal,korkular,uyku değişiklikleri,okula gitmek istememe,yalnız kalmaktan korkma gibi belirtiler izlenebilir.Mutlaka psikiyatrik değerlendirme yapılmalıdır ve uygun tedavi seçenekleri konuşulmalıdır.
7-TİK BOZUKLULARI: Çocuklarda ani,tekrarlayıcı,ritmik olmayan motor ve/veya vokal kasların istem dışı kasılmasıdır.Bu tip durumlarda tiklerin gelip geçicimi yoksa kronik mi olduğu psikiyatrik değerlendirme ve takiplerle belirlenmektedir.Tedavi seçenekleri aile ve çocukla gözden geçirilebilir.Tedavi edilmediği takdirde sosyal,akademik alanlarda ve kişinin kendilik algısında sorunlara neden olabilir.
8-YEME SORUNLARI: Küçük çocuklarda annelerin özellikle temel sorunlarından biridir.Doğru beslenme alışkanlığı ve bu konuda anne tutumları hakkında psikiyatrik değerlendirmeden sonra destekler verilmektedir.Beslenme ile ilgili sorun başka fizyolojik bir sorun kaynaklı ise gerekli uzmanlara yönlendirmeler yapılmaktadır.Daha ileriki yaşlarda beden algısıyla ilgili kaygıların,aile ve akran çatışmaları vs gibi nedenlerle genelde 16-20 yaş aralığında ve çoğunlukla kızlarda BULİ MİA ve ANOREKSİYA NERVOZA gibi yeme bozuklukları da görülebilir.Kapsamlı tıbbi bir değerlendirme yapıldıktan sonra uygun tedavi ile takibe alınmalıdır.
9-YIKICI DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI: Yetişkinlerle tartışma,öfkeli olma,arkadaş ilişkilerinde sorunlar,toplum kurallarına uymada sıkıntılar,bilerek insan veya hayvanlara zarar vermek,hırsızlık,yalan söylemek gibi birçok belirtisi bulunan davranım sorunları doğru tanı ve tedavi desteği almadığında aile,sosyal ve akademik ortamda belirgin problemler yaşanacaktır.
10-UYKU BOZUKLUKLARI: Özellikle gelişimsel gerilik sorunu olan çocuklarda uykuya dalma ve sürdürme,uyku süresinin yetersiz olması konusunda tedaviler düzenlenir.Normal uyku ritim bozuklukları,kabus bozukluğu,gece terörü,diş gıcırdatma ve uykuda gezme gibi durumlarda psikiyatrik ve gerekirse fizyolojik olarak değerlendirilip uygun tedavi belirlenir.
11-ZEKA GERİLİKLERİ: Zeka geriliklerinin bir çok nedeni vardır.Zeka gerilikleri,öğrenme,duygulanım,davranışları organize etme,dikkat gibi alanlarda sorunlar yaşanmasına neden olur.Zeka geriliğini tedavi etmiyoruz.Bu sorun nedeniyle oluşan problemler için gerekli tedavileri uyguluyoruz.
12-OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK: Çocukta normal düzenlilik,kontroller,sıralı yapılan eylemler olabilir. Bunlar günlük yaşam akışını olumsuz etkilemez.Ne zaman ki bu rutinler zorunlu yapılmaya ve yapılmadığında endişe,korku,heyecan gibi duygulanımlar yaratır ve bunlardan kurtulmak için tekrarlayıcı takıntılı davranışları daha sık yapma ihtiyacı doğarsa bu durum bir TAKINTI BOZUKLUĞU olarak değerlendirilebilir.Bu durumda Çocuk Psikiyatrisinden destek almak tanı ve tedavi için önemlidir.Özellikle erken başlayan bu tip durumlar erken tanı konulup tedavi edilmez ise yetişkinlik döneminde daha belirgin sorunlara yol açacaktır.
13-ERGENLİK DÖNEMİ SORUNLARI: Ergenlik gelişim sürecinde normal bir dönemdir.Fakat bazen bu dönemde yaşanan yoğun kaygı,yaşam şartlarının getirdiği gelecek kaygıları,arkadaş çevresiyle ilgili sorunlar,aile ile iletişimde sorunlar,madde kullanım problemleri gibi ailenin ve ergenin baş etmekte zorlandığı durumlarda destekleyici tedaviler faydalı olmaktadır.
14:SINAV KAYGISI: Aslında kaygı bozukluklarında bu konuda belirtilmektedir fakat yine değişen eğitim ve sınav sistemi çocuklarda ve ailelerde ciddi sorunlar oluşturabilmektedir.Bu konuda da destekleyici ve kaygı ile baş etme ve gerekirse ilaç tedavileri uygulanmaktadır.
Daha bir çok psikiyatrik durum değerlendirmesi yapılmakla birlikte ana, daha belirgin olanları yukarda belirtmek istedim.Aynı zamanda normal gelişim sürecinde çocukların tuvalet alışkanlığı,uyku alışkanlığı,yeme alışkanlığı,anne baba boşanma durumları,kardeş olması ve kardeş kıskançlığı gibi birçok durumda psikiyatrik bozukluk düzeyinde belirtiler ile bir bozukluk olmasa da sadece baş etme de sorun yaşayan aileler ve çocuklar için görüşmeler ve bunlara yönelik danışmanlıklar verilmektedir.