Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Aslında son 15-20 yıldır DEHB farkındalılığı her geçen gün artmaktadır.Bilinen yönleri çoğunlukta fakat halen nedeni ve tedavisi konusunda bir çok çalışmanın yapıldığı bir bozuklukdur.Dünya da bununla ilgili ciddi eğitim sistemleri ve sağlık giderlerini azaltmaya yönelik uygulamalar mevcuttur.
DEHB çoğunlukla çocukluk çağı döneminde başlayıp devam eden bir bozukluktur.
Genelde aileler ya kendileri yada okul döneminde öğretmen yönlendirmesi ile durumu fark etmekteler. En büyük yanılgı da çok hareketli bir çocuk çünkü çok zeki gibi bir düşüncedir.DEHB belirtileri bir zeka göstergesi değildir.
Aile veya okul gözleminde:
- Çok hareketli,
- Hiç oturmuyor,
- Sürekli yüksek sesle konuşuyor,
- Hep sıkılıyor,
- Derste oturmuyor,
- Sürekli tuvalete gidiyor,
- Kendi gibi arkadaşlar seçiyor,
- Arkadaşlarına, kendine zarar veriyor gibi yakınmalar ile başvururlar.
DEHB olan çocuklar için aile veya öğretmen:
- Ama istediği zaman herşeyi yapıyor,
- Bilgisayarda çok güzel oturuyor,
- Aslında çok zeki ama kullanmıyor gibi gözlemlerinide belirtirler ve durumun DEHB ile ilgili olmadığını savunabilirler.
DEHB :
- Dikkat eksikliği,
- Hareketlilik,
- İmpulsivite (dürtüsellik) temel bulgulardır. Tabi ki bunların çocukta görülme şekilleri farklı olacaktır.
Dersin başına oturmada zorlanma,başladığı işleri yarım bırakma,konuşmaların arasına girme,sırasını bekleyememe,unutkanlık,dağınıklık,bilgileri organize etmede zorlanma,zamanı kullanmada sıkıntılar gibi farklı bulgular görülebilir.
DEHB:
- Dikkat eksikliği belirgin tip
- Hiperaktivite belirgin tip,
- Her ikisinin birlikte görüldüğü tip olarak ayrılmaktadır. Bunu özellikle vurguluyorum çünkü aileler DEHB denince hepsinin bulunması gerektiği gibi bir düşünce içinde olabilmektedir.
DEHB'la birlikte görülebilen Öğrenme Bozukluğu, Anksiyete Bozuklukları,Depresyon,Davranım bozukluğu,Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu,Tik Bozuklukları,Depresyon gibi durumlarda değerlendirmede göz ardı edilmemelidir.
DEHB doğru bir şekilde tedavi edilmediğinde ileriki yaşlarda:
- Alkol gibi madde bağımlılıkları,
- Sigara kullanma,
- Başladığı işte sebat edememe (yani bir baltaya sap olamamak gibi),
- İlişkileri yürütmede zorlanma,
- Sık partner değiştirme,
- Kontrolsüz erken yaşta cinsel aktiviteler,
- Suça meyil gibi yaşamı olumsuz etkileyecek durumların görülme olasılığı normal popülasyona göre daha yüksektir.
DEHB tedavisinde doktor,aile ve öğretmen işbirliği çok önemlidir. Aileyi ve okulu bu bozukluğun ne olduğu hakkında mutlaka bilgilendirmek gerekmektedir.Aynı zamanda ev içinde,sosyal ortamlarda,okulda nasıl davranılacağı konusunda bilgi verilmelidir.Bunların yanında ilaç tedavisi aileye anlatılmalıdır.Çünkü aileler ilaç kullanımı konusunda medyada yada sosyal hayatlarında duydukları haberlerden olumsuz etkilenmektedir.Kar zarar hesabı,ilacın etkileri,yan etkileri etraflıca konuşulmalıdır.
Yetişkinlik döneminde fark edilen DEHB olan bireylerde öncelikli tedavi ilaç tedavisidir.Bununla birlikte davranışçı destekler devam edilirse daha iyi sonuçlar alınmaktadır.
DEHB tedavi edilebilen ama işbirliği gerektiren bir bozukluktur.