Uyku Bozuklukları
Uyku bir çok sistemin birlikte çalışmasıyla oluşan komplike bir olaydır.Aslında uyku dinlenme ve bedenin tekrardan yenilenerek güne başlaması için önemli bir ritmik döngüdür. Temel olarak çocukların gelişim sürecinde beslenme,uyku ve boşaltım sistemleri ile ilgili sorunlar oluşabilmektedir.
Uyku süresi ilk 2-4 yaşa kadar 13-11 saat arasındayken ve gün içinde gündüz uykusu dediğimiz süreçler varken yaşla beraber uyku ihtiyacının azaldığı ve gün içinde uyku süreçlerinin ortadan kalktığı izlenmektedir.Uykuya dalma ve derin uyku ve uyanma sağlıklı uyku için gereklidir.Çocukların kaliteli ve etkin bir uyku ritimlerinin olması fiziksel,ruhsal,zihinsel gelişimleri için önemlidir.
Uyku Bozukluklukları
Dissomnia ve Parasomnia olarak ikiye ayrılmaktadır.
DİSSOMNİALAR:
- Primer İnsomnia
- Primer Hipersomnia
- Narkolepsi
- Solunum İle İlişkili (uyku apnesi gibi,hiperventilasyon vs) ritm bozuklukları
- Sirkadiyan Ritm Bozuklukları
PARASOMNİALAR:
- Kabus Bozukuluğu
- Gece Terörü
- Uyurgezerlik
- Diş Gıcırdatma,uykuda ritmik hareketler gibi isimler almaktadır.
Her iki alandaki uyku bozukluklarının tedavi edilmediği takdirde günlük yaşantıyı olumsuz etkileyeceği bilinmelidir.
İyi bir uyku yok ise,süresi,kalitesi yeterli değilse kişi gün içinde:
- Yorgunluk,
- Gerginlik,
- Huzursuzluk,
- Zihinsel becerilerde, odaklanma,hatırlama gibi konularda zorlanma,
- Öğrenme becerilerinde sorunlar,
- Sosyal uyum ve uygulamalarda zorlanmalar gibi bir çok olumsuzlukla karşılaşabilir.
- Metabolik bir durum (guatr,tansiyon değişikliği vs gibi)
- Kullanılan ilaçlar,gıdalar,
- Stres yaratan durumlar,
- Fiziksel hastalıklar gibi nedenlerden olabilir.
Öncelikli olarak bir fizik muayene,gerekli görüldüğü takdirde kan tetkikleri,nörolojik inceleme ve hatta uyku ritm değerlendirmesi için uyku labaratuvar incelemeleri yapılabilir.
Çocuklarda Uyku Bozukluklarının Tedavisinde
DAVRANIŞÇI YÖNTEMLER önceliklidir.
- Uyku tablosu oluşturmak(yatma saati ve uyanma saatinin hergün aynı saat olmasına özen gösterme)
- Yatma zamanı rutinleri oluşturmak (pijamasını giyme,el yüz yıkama,diş fırçalama,yatırma,kitap okuma,kısa süreli sohbet etme vs)
- Uyku hijyeni:rahat kıyafetler,oda sıcaklığı,oda ışığı,sessizliği,yatmadan önce aç ya da çok tok olmama,tv ve pc başından kalkmış olmama ,gerekirse çocukla basit gevşeme egzersizleri yapmak gibi
- Uyku hijyeni,rutinler ve takip çizelgesi işe yaramadığında Işık Terapisi kullanılabilir(kolay ve ucuz bir yöntemdir,2 hafta süreyle günde yaklaşık iki saat parlak gün ışığa yada ev içi aydınlatmada parlak ışığa maruz bırakma)
- Uykuya müdahale(uyku başlangıcını geciktirme,uykuyu bölme gibi)
- Kişinin yatağa gitme saatini 1-2 saat öteleme,gün içi uyku ataklarını bloklayacaktır,
- Karşı gelme davranışlarını söndürme:Bakım verenin çocuğun uyku zamanın da ortaya çıkardığı karşı gelmelere net bir tavır göstermesi(sözel ve ya davranışsal şikayetlerini kabul etmeme,ağlama yüksek sesle bağırma gibi durumlarda yataktan çıkmasına izin vermeme gibi)