Evet kısaca DEHB tipleri ve belirtilerinden aşağıda kısa bahsedeceğim.Bu makaledeki asıl amaç, bu belirtileri olan çocukların tanılanması ve tedavisi hakkında bilgi vermektir.

DEHB;

• DEHB (Birleşik tip)
• DEHB (Dikkat eksikliği belirgin tip)
• DEHB (Hiperaktivite ve dürtüselliğin belirgin olduğu tip) olark gruplandırılır.

DİKKAT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ;

• Bir işe dikkat verme ve sürdürmede zorlanma,
• Basit hatalar yapma ve ayrıntılara dikkat etmeme,
• Yönergeleri takip etmede zorlanma,
• Çabuk sıkılma,pes etme,
• Başladığı işi bitirememe,
• Organize olmak ve planlama yapmakta zorlanma,
• Dağınık ve unutkan olma,
• Ses ve davranışlardan etkilenme.

AŞIRI HAREKETLİLİK VE DÜRTÜSELLİĞE BAĞLI BELİRTİLER;

• Oturduğu yerde duramama,hep kıpırdanma,
• Sırasını beklemekte zorlanma,
• Kuralları öğrenme ve uygulamada zorlanma,
• Başkalarını rahatsız edici davranışlar sergileme,
• Konuşmaların arasına girme,söz kesme,soru bitmeden cevap verme,
• Başkalarının hakkına özen göstermeme,
• Davranışlarının sonucunu düşünmeden hareket etme,tehlikeli eylemlere kalkışma,
• Sabırsızlık,acelecilik,
• Kendi dünyasında kendi kurallarıyla yaşama çabası,
• İfade dilini kullanırken yüksek sesle konuşma,bağırarak konuşma,
• Çabuk öfkelenme,
• Sürekli hareket ihtiyacı duyma,enerji boşalımını yapmakta zorlanma,
• Sğrekli birşeyler ile meşgul olma,daldan dala atlama,
• Aktif faliyetleri sevme,durağan faaliyetlerden sıkılma.
• Yaşıtlarına göre daha az uyku ihtiyacı olması,uykuya direnme,

DEHB yukardaki belirtilerin hepsinin bir arada olması durumu değildir.Bu belirtilerin bazıları çocuklarınızda veya öğrencilerinizde var ise durumun DEHB olup olmadığı konusunda değerlendirmeler yapılması uygun olacaktır.

DEHB'nun TANISINDA;

• Aile ve öğretmen gözlemleri,
• Çocuğun gebelikten itibaren detaylı bir gelişim öyküsünün alınması,
• Ailenin tıbbi geçmişi,psikiyatrik bozukluklar ile ilgili iyi bir öykü,
• Öyküde tıbbi durumla ilgili şüpheler var ise tıbbi tetkikler,hatta gerekiyorsa ilgili uzmanlık braşlarından konsültasyonlar,
• Gerekirse psikometrik yani zihinsel becerileri değerlendirme testleri,
• Çocuk ile birebir görüşmeler,
• Aile ve uygunsa okul ile görüşmeler,

Günümüzde bazen çok acele,ve uygun olmayan tanılar konulabilmektedir.Onun için detaylı değerlendirme çok önemlidir.Artık günümüzde daha objektif olan bazı dikkat testleri,yanlış tanıları azaltmak,yada eşlik eden durumlarıda kavramak açısından biz uzmanlara fayda sağlamaktadır.

Örneği MOXO d-CPT Çeldiricili Sürekli Performans Testi günümüzde tanı ve tedavi uygulamalrı açısından oldukça işe yaramaktadır.Bu tip testler öyküyü veren kişilerin kişisel görüşleri, bazen abartılı,yada çocukla çalışmalarda kzıgınlık ve öfke gibi durumlardan dolayı daha karamsar olabilmektedir.Daha objektif değerlendirmeler, bazen DEHB gibi algılanan çocuklarda,sorumluluk kazandırma,okul motivasyon sorunu,aşırı kaygı durumları,öğrenme bozukluklarıyla karışmaları engelleyebilmektedir.

DEHB tanısı uygun değerlendirmelerle konulduktan sonra tedavi süreci konusunda aileye,çocuğa ve okula bilgi verilmelidir.DEHB nöropsikiyatrik bir bozukluktur.Yapılan çeşitli beyin görüntüleme ve beyin fonksiyon değerelendirme çalışmalarında beynin belli bölgelerinde özellikle prefrontal kortekste yapısal ve fizyolojik sorunlar tespit edilmiştir.Beyinde dopamin sistemi üzerine birçok çalışma yapılmıştır ve farmakolojik yani ilaç tedavisi bu çalışmalar ışığında tedavi edici olarak belirtilmiştir.

DEHB TEDAVİSİNDE;

• Öncelikli olarak DEHB hakkında aile,çocuk ve okul bilgilendirilmelidir,
• Çocuğun çalışma şekli ve öğrenme şekli üzerine değerlendirmeler yapılmalıdır,
• Çocuğun ev içi çalışma ortamı konusunda çocuğun dikkat çeldiricilerle etkilenme düzeyine göre düzenlemeler yapılmalıdır,yani çocuk sessiz oturarak çalışamayabilir,bu onun dikkatini daha çok bozabilir,bunları iyi değerlendirmek önemlidir,
• Çocuğun sınıf içinde oturma durumu,öğretmenin uyarıcı etkileri,hareket alanlarının oluşturulması gibi bir takım düzenlemelerde destek olunmalıdır,
• Eğer öğrenmede sorunlar yaşıyor ise birebir eğitim desteği önerilmelidir,
• DEHB'de beynin fizyolojik olarak düzenlenmesinde ilaç tedavileri kullanılmalıdır.Sıklıkla situmulanlar tercih edilmektedir.Bu ilaçlar ile ilgili medya ve halk arasında yanlış bilgiler dolaşmaktadır.Bu konularda özellikle aile bigilendirilmeli endişeleri konusunda rahatlatılmalıdırlar,
• DEHB tedavisinde alternatif tedavi yöntemleri ile ilgili ciddi bir bilgi kirliliği mevcuttur.Bu tedaviler konusunda da aileye bilgi verilmelidir.

Tedavi düzenlendikten sonra,tedavini gidişatı,gelişmeler,ilaç ile ilgili fayda veya yan etkiler,tıbbi bir durum eşlik ediyorsa onunla ilgili takipler,okul ile iletişimler,tedavi aralarında gelişimi değerlendirmek için değerlendirme testleri yapılmalıdır.DEHB'nun tedavisi uzun süreli tedavidir.Tedaviye çocuğun,ailenin ve okulun uyumu önemlidir.Takip ve tedavinin devamı DEHB'nda önemli bir şarttır.