Çocuğunuz Kendi Dünyasında Yaşıyor Gibi, Seslere Tepki Mi Vermiyor?

Anneler genel olarak bu konuda gerçekten daha iyi gözlemciler. Aslında detaylı alınan öykülerde çocuğun emzirme dönemiyle beraber tepkileri, göz teması, gülümseme, bıgıldama gibi davranışlarını az ya da olmadığı gibi gözlemler elde edilebiliyor.

Tek başına konuşma gelişiminde ki sorunlar için dil ve konuşma gecikmesi olduğu hakkında bilgi verdim. Bu belirtilen durum çocuğun dil ve konuşma ile ilgili geriliği yanında farklı alanlarda da sorunlarının olduğu bir durumdur. Çocuk, çevresine yeterince ilgili değilse, seslenince bakmıyor, belli davranışları sık ve durduramadan yapıyor, komutları almıyor vs ise bu şikayetler OTİSTİK SPEKTRUM BOZUKLUKLARI(OSB) altında değerlendirilmektedir. OSB çok farklı belirtiler ile kendini gösteren geniş bir yelpazeye yayılmış bir durumdur. Toplum arasında net olarak OTİZM olarak bilinmektedir. Çok uzun yıllardır üzerinde araştırmalar yapılan, nedeni halen net olarak bilinmeyen ama tanılama sürecinde bilimsel kanıtların net olduğu bir nöropsikiyatrik durumdur.

OSB olan çocukların büyük çoğunluğu konuşmada ki gecikmeler gözlemlendiğinde fark edilmektedirler. Ama konuşma sorunu birçok farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Yani konuşma gecikmesi spesifik bir bulgu değildir. Bu çocukların bazıları 12-18 aya kadar gayet normal gelişim gösterirken gelişim düzeyi orda kalabilir. Bu nedenle bebeklerin rutin gelişim takiplerinde fiziksel gelişim yanında seslere tepkisi, duygusal tepkileri, refleksif hareketleri,ses çıkarması vs gibi birçok alanda değerlendirilmelidir. Çünkü risk gurubu çocukların yakın takibi ve bunlara yönelik anne-baba eğitimi bu silik bulguların ortadan kalkmasında faydalı olabilmektedir. Aynı zamanda OSB ‘li bir çocuk var ise diğer çocuk içinde risk gurubu kapsamında takiplerin yapılması koruyucu olacaktır.

OSB olan çocukların ortak belirtisi genelde:

• Sosyal etkileşimde tepki vermeme,
• Yaşıtları ile iletişime geçmekte sorunlar,
• Oyun oynama ve sürdürmede sıkıntılar,
• Seslenince bakmama,
• Göz teması kurmama, çok kısa süreli anlamsız bakışlar olabilir,
• Özellikle 3 yaş döneminde mış gibi oyunlar yapmama,
• Taklit etmeme, mimik-jest kullanımında küntlük,
• ilgilendiği nesneyi gösterme, paylaşma olmaması,
• Duygusal tepkilerde bazıları abartılı ağlama, huzursuzluk, bazıları da hiç tepki göstermeme şeklinde olabilir,
• Yüksek sese, kalabalığa aşırı tepki,
• Aşırı düzeyde belli nesnelere takıntılı olma,
• Belli hareketleri(el çırpma, zıplama, sallanma, el burma) gibi çok sık yapma ama bunları yaparken sosyal çevreden kopuk davranma,
• Komutları anlayabilir ama eyleme geçirme olmayabilir,
• ORTAK DİKKAT dediğimiz ortamda ilgilenilen oyun, konu ne ise onunla ilgilenmeme,
• Dönen, sallanan cisimlere daha ilgili olma,
• Beslenmede seçicilik, uyku düzenlerinde sorunlar vs gibi birçok belirti sayılabilir.

Şunu vurgulamak istiyorum OSB olan her bireyin özellikleri farklıdır. Bu farklılıkları çocuğun zihinsel gelişim düzeyi, anne –babanın farkındalığı, çocuğun etkileşimde olduğu sosyal çevre, genetik durumu gibi birçok şey etkilemektedir.

Çocuğunuzda konuşma gelişiminden önce verdiği tepkiler, sizinle çevreyle ilgilenme gibi konularda şüpheniz varsa mutlaka gelişim düzeylerini değerlendirmek için destek almanız gerekmektedir. Ama çocuğunuz konuşma yaşı düzeyine geldiğinde gerilikler var ise ve o zaman fark ettiyseniz geç kalmadan ilgili uzmanlık alanları ile görüşmeniz gerekmektedir. Çünkü durum ne kadar erken fark edilir ise gelişim o kadar iyi olacaktır. Bebeklik döneminde risk gurubu olan bebeklerin anne eğitimi önemlidir. Daha büyük çocukluk döneminde aile eğitimi yanında çocuğun bireysel özelliklerine uygun özel eğitim desteği tek ve güvenilir tedavi yöntemidir.