fbpx

Çocuklarda Zeka Geriliğinin ve Dereceleri

Genetik, çevresel ve toplumsal bileşenleri olan zeka kavramı,yeni ve karmaşık durumlarla karşılaşan kişinin geçmişte öğrendiklerini anımsaması,yapıcı olarak bütünleştirip yeni çağrışımlar üretebilmesi,sorun çözmede ve bilgi kazanımda kavramsal düşünebilmesi gibi özellikleri içermektedir. Bireyin zeka düzeyi ve sosyal uyum becerilerinde yetersizlikle karakterize değişken bir durumdur zeka geriliği. Ve çok eski çağlardan beri çocuk sağlığı ve gelişiminde önemli bir konu olmuştur.

Zeka geriliğine birçok sayıda genetik ve çevresel faktörler yol açmaktadır. Gebelik,doğum ve doğum sonrası birçok neden suçlanmaktadır.

Prenatal dönem (%50-55)

  1. Genetik bozukluklar; kromozon anomalileri (Down Sendromu),Tek gen mutasyonları(frajil x,fenilkotonüri,tuberosklerozis),çok faktörlü ailevi geçişler,Mikrodelesyonlara bağlı(Prader-Willi sendromu,Williams sendromu),nedeni bilinmeyen malformasyonları,
  2. Maternal enfeksiyonlar; (CMV,HIV)
  3. Toksinler (alkol,madde kullanımı,sigara)
  4. Plasental yetmezlik

Perinatal dönem; (%10-15)

  1. Enfeksiyonlar,
  2. Doğum sorunları (erken doğum,asfiksi,düşük doğum ağırlığı,zor doğumlar)
  3. Yenidoğanın uzamış sarılığı,

Postnatal dönem (%8-10)

  1. Enfeksiyonlar (menenjit,ensefalit)
  2. Toksinler,
  3. Psikososyal yoksunluk,
  4. Sinir sistemi yaralanmaları,tümörler gibi,
  5. Nörometabolik hastalıklar, nedenler arasında sayılmaktadır.

Zeka Geriliği, günümüzde birçok testlerle ölçülebilmektedir. Bebeğin dünyaya geldiğinden itibaren gelişim takibi çok önemlidir.Çocuğun fiziksel gelişimi yanında,sosyal tepkileri,algılama düzeyi de hep göz önünde tutulmalıdır.Çünkü somut görünen gelişimsel gerilikler yanında,sadece iyi gözlemler ve değerlendirilmelerle anlaşılabilecek minimal düzeyde gerilikler olduğu unutulmamalıdır.Ve bu durumlar ne kadar erken tespit edilir ve gerekli destekler verilirse o kadar olumlu sonuçlar elde edilmektedir.

Zeka düzeyi 50-70 aralığındaysa  ‘’eğitilebilir’’, 50’nin altındaysa ‘’öğretilebilir’’ olarak kabul edilmektedir ve Sınır ve Hafif zeka gerilikleri özellikle yaşamsal olarak birçok beceriyi kazanabilen bireylerdir. Ve bağımsız olarak hayatlarını sürdürebilmektedirler. Fakat erken tanı ve uygun destekler çok önemlidir.Bu çocuklar fark edilmediğinde,ciddi akademik sorunlar,sosyal zorluklar yaşayıp dışlanma gibi durumlara maruz kalabilmektedir.Ve bu tip durumlar bu çocuklarda davranış sorunları,sosyal uyumsuzluk, duygudurum sorunları gibi birçok farklı psikiyatrik duruma da neden olabilmektedir.

Zeka geriliği olan bireylerin tespiti, onların akademik, sosyal ve aile çevresinde uyum sağlaması için destekler verilmesi önemlidir. Aslında en önemlisi zeka geriliğine neden olan durumların engellenmesidir. Onun için,gebelik öncesinde genetik geçmiş önemlidir,hamile kalındıktan sonra mutlaka düzenli takip ve tedavi altında olmak önemlidir.

Unutmayalım ki!! ZEKA GERİLİĞİ, zeka belli eğitilebilir ve öğretilebilir düzeyde ise doğru destekler ile kişi hayatını kendisi idame ettirebilmektedir.Fakat orta ve ağır zeka geriliği olan bireyler mutlaka refakate ihtiyaç duymaktadır ve ZEKA GERİLİĞİ geçen bir hastalık durumu değildir.Yani, zeka geriliği yaşam boyu yetişkinlikte de devam eden bir durumdur.Bu nedenle erken tanı ve uygun destekler, kişinin sosyal desteğinin ve aile desteğinin iyi olması bazı becerilerin gelişiminde destekleyici olacaktır.

Ailenin genetik geçmişi,bilinen risk faktörleri için gerekli değerlendirmelerin yapılması,hamile kalındıktan sonra mutlaka düzenli takipte olmak ve doğum,doğum sonrası bebeğin düzenli gelişim takibinin ne kadar önemli olduğu UNUTULMAMALIDIR!!